UKÜ’lü Akademisyen Yrd. Doç. Dr. Direkli, Kazakistan’da yaşanan protestoları değerlendirdi
Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi (UKÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Yrd. Doç. Dr. Mehmet Direkli yeni yıl ile birlikte Kazakistan’da şiddetli protestoların yer aldığını belirterek, başlangıçta artan gaz fiyatlarına karşı düzenlenen gösterilerin birkaç gün içinde ülke genelinde hükümeti eleştiren kitlesel protestolara dönüştüğünü kaydetti.
Kazakistan’ın 1991’de Sovyetler Birliği’nin çökmesi ile Orta Asya’da kurulan bir devlet olduğunu anımsatan Direkli, “Kasım Cömert Tokayev 2019 yılından bu yana ülkenin cumhurbaşkanıdır. Ancak gerçek güç öncelikle 1989'dan başlayarak ilk iki yılı SSCB Cumhuriyeti devlet başkanı sonrasında da Kazakistan kurucu başkanı olarak görev alan Nursultan Nazarbayev ve ailesine aittir” dedi.
Ukrayna'dan Kırgızistan'a kadar Sovyet sonrası yeni devletlerin çoğunun Sovyet otokratlarının egemenliğinden veya mirasından halen olumsuz olarak etkilendiklerini aktaran Direkli, “Kazakistan’da da Nazarbayev gibi eski kadrolar, güç merkezleri inşa ettiler ve aileleriyle destekçilerinin petrol ile gaz zenginliklerinden yararlanmasına izin verdiler. Teorik olarak zengin Kazakistan'ın aynı zamanda bir kleptokrasi ününe sahip olmasının nedeni budur” bilgisini paylaştı.
Direkli, söz konusu grupların uzun yıllar boyunca ülkenin tümüne ait olması gereken doğal kaynaklardan gelen gelirleri sadece kendi aileleri ve yakın çevreleri için kullandıklarını da vurguladı.
Kazakistan'daki huzursuzluğun ana sebeplerinin hala belirsizlik taşıdığını da ifade eden Direkli, “Ancak gerçek olan soğuk savaş sonrası dönemde Rusya-ABD mücadelesinin görülebileceği yeni bir cephenin açılmakta olduğudur” dedi.
Direkli, Putin’in Rusya’nın jeopolitik etki alanının arttırmayı amaçladığını belirterek, “Ancak Ukrayna'ya 2014’te yapılan saldırı salt bir Ukrayna kimliği yarattı ve ülkeyi Rusya'dan uzaklaştırdı. Aynı örnek Gürcistan ve Belarus içinde verilebilir” şeklinde konuştu.
Kazakistan’daki Kazakların nüfusun yaklaşık yüzde yetmişini Kazakların oluşturduğunu aktaran Direkli, nüfusun yüzde yirmisini Ruslar ve kalan yüzde onun ise Özbek, Tatar ve Alman gibi diğer etnik gruplardan oluştuğunu ifade etti.
Yrd. Doç. Dr. Direkli açıklamasında, Kazakistan’da yaşanan bu olayların ülkedeki Rus etkinliğini daha da arttırabileceğini işaret ederek, “Ancak Rusya’nın Ukrayna’da elde ettiklerini Kazakistan’da da kolayca elde edebileceğini söylemek zor. Çünkü hem Batı hem de Çin bölgenin öneminin farkındadır ve Rusların Kazak steplerinde tek başına güç sahibi olmasına izin vermeyeceklerdir” ifadelerini kullandı.